Sam naziv ovog dokumenta (Ahnenpaß, u bukvalnom prevodu nešto poput pasoša, iskaznice predaka) daje nam određenu predstavu o njegovom sadržaju. Funkcija ove isprave, međutim, daleko jasnije se sugeriše na njenoj trećoj stranici, citatom 4. tačke iz programa Nacionalsocijalističke nemačke radničke partije, koja glasi: „Samo oni koji su pripadnici nacije, mogu biti građani države. Samo oni koji imaju nemačku krv, bez obzira na veroispovest, mogu biti pripadnici nacije. Stoga, Jevreji ne mogu biti pripadnici nacije“. Ahnenpaß je, dakle, služio za dokumentovanje, odnosno dokazivanje „arijevskog“ porekla njegovog nosioca, što ga čini jednim od upečatljivijih muzejskih svedočanstava rasizma i antisemitizma kao same srži nacističke doktrine i prakse.
Budući da je doktrina o rasnoj superiornosti „arijevaca” bila sastavni deo nacističke ideologije, te da je nacistima služila kao ideološka pozadina za istrebljenje Jevreja, Roma i drugih koje nisu smatrali „arijevcima”, takvih sertifikata koji su potvrđivali pripadnost neke osobe pretpostavljenoj arijevskoj rasi, bilo je u nacističkoj Nemačkoj i drugih vrsta. Oni su od aprila 1933. bili obavezni za sve zaposlene u javnom sektoru i to na osnovu Zakona o obnavljanju profesionalne državne službe, kao i za prijem u državljanstvo Rajha lica koja su za to ispunjavala uslove (oni koji su bili „nemačke ili srodne krvi”). Delili su se na tzv. manje ili veće „arijevske” sertifikate, pri čemu je Ahnenpaß spadao u manje.
Da bi se neko smatrao „osobom nemačke krvi”, morao je u potpunosti imati nemačke pretke, u kom slučaju „on pripada nemačkoj rasi i naciji”. Ukoliko bi neko imao 1/8 jevrejske krvi, „smatralo se da pripada nemačkoj rasi i naciji”. Obe ove kategorije stanovništva imale su pravo na nemačko državljanstvo, kao i „ljudi mešane rase I i II stepena” (u zavisnosti od prisustva jevrejskog porekla), ali oni su samo „delimično pripadali nemačkoj rasi i naciji”. Od ¾ jevrejskog porekla naviše, osoba se smatra “pripadnikom jevrejske rase i zajednice” i nema pravo na državljanstvo. Ovo je bilo ustanovljeno Nirnberškim zakonima, antisemitskim i rasističkim zakonskim aktima nacističke Nemačke, donetim 15. septembra 1935. na posebnom sastanku Rajhstaga, tokom godišnjeg skupa nacističke stranke u Nirnbergu. U pitanju je bio Zakon o zaštiti nemačke krvi i nemačke časti (zabrana bračnih i vanbračnih odnosa između Nemaca i Jevreja i zabrana zapošljavanja nemačkih žena ispod 45 godina u jevrejskim domaćinstvima) i Zakon o državljanstvu Rajha. Dopunska uredba kojom je definisano ko se smatra Jevrejem, doneta je 14. novembra, a 26. novembra zakoni su prošireni, tako da uključuju i Rome i crnce.
Ahnenpaß je izdavala centralna izdavačka kuća nacističke partije, a podaci uneti u polja predviđena za pretke daleko u prošlost, kontrolisali su se kod nadležnih crkvenih i državnih instanci.
Kasnije je različitim zakonima obaveza dokazivanja „arijevskog” porekla proširena i na advokate, lekare, nastavnike, čak i na one koji su želeli da se upišu u srednju školu ili venčaju. Porodično stablo se tada obično istraživalo dve generacije unazad.
Ahnenpass je mogao biti izdat i građanima drugih zemalja ukoliko su bili „nemačke krvi“. Tako ga je dobio i Peter Frojnd iz Sekića (današnjeg Lovćenca), čiji se primerak nalazi u Muzeju Vojvodine.
Kristina Meneši, viša kustoskinja
