Portret župana Žigmunda Ormošija – temišvarskog kolekcionara umetnina

Među reprezentativnim portretima znamenitih ličnosti u okviru Likovne zbirke Muzeja Vojvodine, kvalitetom slikarske izrade se izdvaja Portret Žigmunda Ormošija koji je 1883. u Temišvaru uradio čuveni slikar poreklom iz Bečeja, Mor Tan (Mó Than, 1828–1899).

Žigmund Ormoš (Zsigmond Ormós; Pečka, Rumunija 10. februar 1813 – 17. novembar 1894, Budimpešta) je bio mađarski političar, pisac, novinar, istoričar umetnosti, kolekcionar umetnina. U politiku je ušao 1843. godine, kada je zajedno sa Savom Vukovićem bio predstavnik Tamiške županije na Ugarskom saboru u Požunu (Bratislavi). U saborskim klupama Ormoši će se istaći kao jedan od vođa parlamentarne omladine. U revolucionarnim danima 1848. je izabran za poslanika u Ugarskom savetu, što će mu doneti zatvorsku kaznu nakon gušenja revolucije. Od pritisaka Bahovog apsolutizma sklonio se u Italiju 1857. godine, gde se upoznaje sa umetničkim delima italijanske umetnosti i postaje strastveni kolekcionar. Za glavnog župana Tamiške županije je izabran 1871, a 1875. godine postaje i župan grada Temišvara. Njegovom upornošću i ličnim zauzimanjem osnovan je prvi mađarski list u Temišvaru (Tamiški listovi). Ceneći te njegove napore Mađarska akademija nauka ga je 1861. izabrala za svog dopisnog člana. Za doživotnog predstavnika Gornjeg doma Ugarskog sabora je izabran 1885. godine.

Povod za poručivanje portreta od Mora Tana bila je proslava 50-godišnjice javnog rada Žigmunda Ormošija, kada ga je 1883. car Franc Jozef odlikovao zbog učinjenih zasluga na polju unapređenja i razvoja županije. Prikazan je skoro u prirodnoj veličini, u stojećoj figuri do ispod kolena, tela blago okrenutog ulevo, a pogleda usmerenog na suprotnu stranu. Odeven je u luksuzni nacionalni kostim koji čine gornja crna atila od finijeg materijala, pripijene crvene pantalone i raskošni krzneni ogrtač. Krzno oko vrata pridržava zlatni široki lanac ukrašen draguljima i široki pojas slične ornamentike oko struka. U desnoj ruci drži svečanu mađarsku kapu ukrašenu perjem, a u levoj sablju. Njegovo otmeno držanje je u skladu sa ostalim elementima koji ukazuju na njegov položaj u lokalnoj vlasti. Oko vrata mu je Orden krune Svetog Stefana I stepena, a na grudima Orden Leopolda III stepena. Pozadina je rešena u maniru italijanske škole sa bogatom crvenom draperijom, klasicističkim stubom i visokom foteljom, presvučenom crvenim plišem sa drvenim rezbarenim grbom Tamiške županije na vrhu naslona. U gornjem levom uglu nalazi se heraldička predstava grba plemićke porodice Ormoši. Odabranim ikonografskim rešenjima i crvenim tonovima, Mor Tan je postigao vizuelnu prezentaciju istaknute ličnosti u Temišvaru.

Žigmund Ormoš je ostavio veliki trag na moderni razvoj i izgradnju Temišvara kao kulturnog središta. Svoje bogate umetničke kolekcije je darovao Južno-ugarskom istorijskom i arheološkom društvu, iz kojeg će nastati današnji Muzej umetnosti u Temišvaru.