U jesen 2020. godine u određenim medijima pojavila se vest da se u prostorijama Mesne zajednice Čerević nalazi najstariji tamburaški instrument na ovim prostorima. Tim povodom, stručni tim sačinjen od etnomuzikologa Julijane Baštić i kustosa – etnologa iz Muzeja Vojvodine Aleksandra Antunovića uputio se u Čerević radi uvida u stanje predmeta i uslove čuvanja. Tom prilikom, obavljen je i razgovor sa predstavnicima opštine Beočin i izvršeno foto dokumentovnje. Nakon konsultacija sa konzervatorom za drvo i bazične etnoorganološke analize utvrđeno je da se radi o izuzetno starom i retkom tamburaškom instrumentu. U vezi s tim, Muzej Vojvodine je uputio molbu opštini Beočin za pozajmljivanje predmeta radi izvršenja mera preventivne zaštite, konzervacije i detaljnijeg istraživanja. Nakon odobrenja od strane opštine Beočin, naš tim je preuzeo predmet i on se sada nalazi u Muzeju Vojvodine.
Instrument je dugačak 86 cm i širok 19 cm (u najširem delu). Korpus je gitarastog oblika sa rupom prečnika 3 cm na sredini. Dubina korpusa je 4 cm, dok je gornja daska debljine 2 mm. Vratni deo i glava tambure izrađeni su iz jednog komada drveta – tršnje. Vrat je u dobrom stanju sa sedamnaest ukucanih metalnih pragova (kota). Na njemu su primetni tragovi koji ukazuju da su mesta pragova bila menjana. Ne postoji grifplatna, već su kote ukucane direktno u vrat. Na glavi se nalaze tri cele drvene čivije i jedna polomljena. Vrh glave je odlomljen. Na njoj je vidljivo ukupno šest rupa za čivije.
Prednja ploča – glasnjača tambure je izrađena od dva komada drveta. Veći deo prednje daske izrađen je od borovine, dok je manji, naknadno umeten od javora. Na većem delu je primetna pukotina sa desne strane celom dužinom. Na glasnjaču je u delu prema vratu nalepljeno ojačanje – ruža, najverovatnije od trešnjevog drveta. Stranice i zadnja daska tambure, takođe su izrađena od javora. Na prednjoj ploči aplicirana je kobilica od trešnjevog drveta. Na kobilici ne postoje tragovi žica, na osnovu čega se može pretpostaviti da je zalepljena u periodu kada instrument više nije korišćen za sviranje. Na rubu korpusa, nalazi se jedna metalna kuka koja je služila za kačenje žica. Duž korpusa sa unutrašnje strane umetena je drvena gredica koja se proteže od vrata do kraja trupa. Na gredicu, naspram rupe na glasnjači, nalepljena je papirna etiketa. Predmet je u celosti ispošćen sa prisutnom zarazom insektima.
Na etiketi se može razaznati štampani ćirilični natpis „U Futoku“. Iznad ovog natpisa vidljiva su četiri znaka. Na prvom mestu se nalazi latinično slovo I sa tačkom iznad. Do njega je znak koji se ne može jasno prepoznati, ali može da asocira na brojeve 7 ili 2. Poslednja dva znaka su brojevi 9 i 8. Ovaj natpis može da bude prepoznat kao broj 1798. Nije isključena mogućnost da natpis označava godinu (možda izrade instrumenta) 1798, ali je za takvu tvrdnju neophodno obaviti prethodnu etnomuzikološku, etnoorganološku i istoriografsku analizu instrumenta, kako bi se moglo preciznije i sigurnije govoriti o starosti i poreklu predmeta. Na osnovu podataka iz zavičajne zbirke u Čereviću, instrument je najverovatnije pripadao pesniku Jovanu Grčiću Milenku, i u prostorije Mesne zajednice dospeo je sa grupom predmeta iz njegove rodne kuće. Prema proceni konzervatora, predmetu je neophodan tretman zaštite. U Muzeju Vojvodine je za naredni period planirana detaljnija stručna analiza i tretman konzervacije tambure. Skretanje pažnje javnosti na ovaj redak i vredan predmet inicirali su publicista Zoran Knežev i tamburaš i umetnički rukovodilac Centra tamburaške kulture u Novom Sadu Zoran Bugarski Brica.
Msr Aleksandar Antunović, kustos – etnolog
